با سلام ،
مقاله قدمت تاريخي روستاي خيرآباد استان چهارمحال و بختياري
قدمت تاريخي هر مكان طبق اسناد باستاني از طرق مختلف مشخص ميشود ،
در اين مقاله بنده نوع خاكسپاري و كاوش قبور و اثراتي كه مسير حركت آب از خود بجا ميگذارد و داغ آب ناميده ميشود استناد كرده و مي پردازيم ،
روستاي ما طبق اسنادي كه در قسمت شمال غربي در تپه شرغي دره زكي موجود هست به هزاره اول قبل از ميلاد ميرسد اين يعني قدمت ٣٠٠٠ ساله ، داغ اب در اين دره نشان ميدهد چشمه دايمي نصبتا پر آبي بوده و حداقل دو هزار سال زيست و كشاورزي در اين مكان بوده و همچنين قبرهاي تپه شرغي مربوط به دوران ميترا و نوع خاكسپاري زرتشتي از شاخه ايين مهر بوده است قبرها به طرف غروب خورشيد هستند و بعضي قبور نصبت به يكديگر زاويه حدود چهل درجه دارند كه حاكي از اين است زمان خاكسپاري در زمستان و تابستان بوده كه نشان ميدهد كوچ رو نبوده و يكجا نشين بودند يكي ديگر از نشانه هاي يكجا نشيني زندگي در دست كندها و غارها ميباشد كه در پير غلوم و تيره سرخ و دره زكي و اخرين اين نوع دست كند در نزديك قنات شوردي موجود است،
در حدود اوايل دوره اسلامي جمعيت در دره زكي زيادتر ميشود و اولين قنات در كرسنگ و بلافاصله قنات شوردي حفر ميشود دليل اين تاريخ اين است كه قبرهاي اطراف كنده نو مخلوطي از قبرهاي ميتراييست و اسلامي هستند قبرهاي اسلامي بطرف قبله و قبرهاي ميترا كه محلي ها قبر گبري مينامند بطرف غروب خورشيد و يا بطرف غير از قبله هستند مشخص ميشوند ميتوان استناد كرد
پس از حفر اين دو قنات سطح آب زيرزميني پايين رفته و چشمه دره زكي خشك ميشود و زندگي در اين دره به پايان مي رسد ،
در دوره افشاريه جمعيت اطراف قنات شوردي زياد ميشود و قنات دنبره حفر ميشود با حفر دنبره باز هم سطح آبهاي زير زميني پايين تر ميرود و شوردي هم كم آب و از رونق مي افتد پس از حفر دنبره استعمار شروع شده و مالك قنات خوانين بودند با ورود افراد و اقوام مختلف از ديگر مكانها زندگي و تنوع فرهنگي زيادي رخ ميدهد و با كم آب شدن شوردي و كرسنگ بدليل حفر قنات دنبره مهاجرت به اطراف دنبره در حدود ٣٠٠ سال قبل خيرأباد كنوني بوجود مي ايد ،
حدود ١٤٠ سال قبل بدستور خان حاكم كلبعلي خان قنات ديگري حفر شده كه قنات نو ناميده شد أب قنات به شش دانگ منقسم شد و يك دانگ به آسياب و باغ موجود بنام باغ بالا اختصاص ميابد اين باغ مدتي بدست چند ارمني كه از قلممكا آورده شده بود اداره ميشد و قبرهاي ارمني باغ بالا مربوط به همين افراد ميباشند ،
قديمي ترين قبر موجود در قبرستان خير اباد حدود ٢٨٥ سال قدمت دارد و تمام قبرها به سبك اسلامي ميباشند ،
حدود ٥٠ سال قبل حفر چاه هاي زير ده براي مصرف كشاورزي شروع شد و با راه اندازي هر چاه آب قناتها كمتر و كمتر شد تا ٢٠ سال پيش چاه هاي قبلي آب خوبي داشتند ولي با حفر چاه هاي كودخالق باز هم سطح ابهاي زيرزميني پايين تر رفت و غير از قناتها چاه هاي قبلي را هم خشكاند و بعد از اين هم سطح آبها باز هم پايين تر خواهد رفت تا چند سال قبل باغها و مزارع سرسبزي اطراف روستا بود و كشاورزي رونق خوبي داشت ولي چند ساليست هر وقت به روستا مي ايم خيراباد را خشكتر ميبينم ،
اين مقاله گمانه هايي از كاوشهاي اين حقير است و براي هر كدام از نظريه هايم اسنادي موجود است كه متاسفانه اين اسناد يعني سنگنگاره ها و سنگ قبر ها و ديگر مستندات در حال به تاراج بردن و از بين رفتن هستند اسناد باستاني مثل شناسنامه هر محل هستند و فقط سر جا و مكان خود ارزش استناد دارند اگر جابه جا شدند ديگر نميتوان استناد كرد كه كگذشتگان ما كه بوده و چه ميكردند پس بكوشيم تا بهتر شناسنامه هاي روستايمان حفظ و براي كاوش بيشتر باقي بمانند ،

با تشكر مصطفي شهرياري